Owca wrzosówka
łac. Ovis aries, Linnaeus, 1758
rasa rodzima

Owca wrzosówka to bardzo stara polska rasa: jej początki sięgają XVIII w. W latach 50. jej pogłowie zaczęło drastycznie spadać ze względu zainteresowanie rasami bardziej wydajnymi. Wrzosówki to owce dość drobne, odporne na choroby, o dwóch kolorach wełny: siwym i czarnym. Młode osobniki są czarne i z czasem jaśnieją, gdyż sierść puchowa zaczyna przerastać czarną okrywę. Hodowla wrzosówki sprawdza się obecnie w agroturystyce ze względu na jej estetykę oraz towarzyskość. Z powodzeniem zastępuje również kosiarki, chroniąc tereny zielone przed zakrzaczeniem.

samiec / samica
Wysokość w kłębie: 60–70 cm
Masa ciała: 45–55 kg

samica
Długość ciąży: 140–156 dni
Masa ciała: 35–42 kg

Owca olkuska
łac. Ovis aries, Linnaeus, 1758
rasa rodzima

To jedna z rodzimych ras owiec, występująca regionalnie. Wyhodowana została w okolicach Olkusza. Cechą wyróżniającą owce olkuskie jest niewątpliwie ich wysoka plenność, wynosząca średnio 200%; najczęściej bliźniaki i trojaczki, a rekordowo nawet siedmioraczki. W 2002 r., jako pierwsza i jedyna rodzima rasa owiec, została wyeksportowana za granicę: do Czech i na Słowację. Zainteresowanie hodowców z zagranicy owcą olkuską jest najlepszym potwierdzeniem wyjątkowych wartości użytkowych tej rasy; także do produkcji jagnięciny. Owca olkuska to bardzo łagodna rasa, polecana również do gospodarstw agroturystycznych.

samiec / samica
Wysokość w kłębie: 70–72 cm
Masa ciała: ok. 45 kg

samica
Długość ciąży: 142–156 dni
Masa ciała: ok. 40 kg

Królik popielniański
łac. Oryctolagus cuniculus, Linnaeus, 1758
rasa rodzima

Królik popielniański to obecnie jedyna rodzima rasa królików. Nad jej stworzeniem pracowano
w Zakładzie Doświadczalnym Polskiej Akademii Nauk w Popielnie – stąd nazwa. Rasa ta powstała z królików albinotycznych i królików rasy belgijski olbrzym szary. Wzorzec oceny rasy zatwierdzono w 1989 r. Podczas tworzenia odmiany popielniańskiej stosowano u samic tzw. zimny chów, aby poprawić jakość okrywy włosowej u potomstwa. Króliki te mają białą sierść, są odporne na surowe warunki chowu, a ich mioty są liczne (7–8 młodych).

samiec / samica
Długość życia: 5–8 lat
Masa ciała: 3,5–5 kg

samica
Długość ciąży: 28–32 dni

Królik domowy
łac. Oryctolagus cuniculus f. domesticus, Linnaeus, 1758

Pochodzi od dzikiego królika europejskiego. Jego naturalnym terenem występowania była Europa i Afryka Północna. Jest zaliczany do zajęczaków, czasem mylnie klasyfikowany jako gryzoń. Udomowiony został w Hiszpanii. Króliki charakteryzują się długimi uszami, które zapewniają im lepszy słuch oraz biorą udział w termoregulacji ciała. W ciągu dnia potrafią żerować 60–80 razy, a posiłek trwa ok. 1 minuty. Najmniejsze rasy królików nie ważą nawet 1 kg, natomiast największą rasą na świecie jest Flemish Giant – olbrzym belgijski ważący ponad 9 kg.

samiec / samica
Długość życia: 6–8 lat
Masa ciała: 1–10 kg

samica
Długość ciąży: 28–32 dni

Krowa białogrzbieta
łac. Bos taurus taurus, Linnaeus, 1758
rasa rodzima

Krowa białogrzbieta wywodzi się znad dolnej Wisły, Bugu, Sanu oraz Narwii. Rasa ta od wieków występowała na terenach Polski, choć według jednej hipotezy przywędrowała do nas przed wiekami z okolic Bałtyku. Charakteryzuje się dużą zdrowotnością oraz wytrzymałością na trudne warunki atmosferyczne. Doskonale wykorzystuje paszę. Umaszczenie jest zwykle biało–czarne, rzadziej czerwone, z białym pasem na grzbiecie. Pracami odtwarzającymi rasę zajął się Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie i od 2003 r. bydło białogrzbiete znajduje się w Programie Ochrony Zasobów Genetycznych Zwierząt w Polsce.

samiec
Wysokość w kłębie: 125–140 cm
Masa ciała: 600–800 kg

samica
Długość ciąży: 280 dni
Wysokość w kłębie: 125–140 cm
Masa ciała: 600–800 kg

Koza sandomierska
łac. Capra hircus, Linnaeus, 1758
rasa rodzima

Koza sandomierska jest jedną z trzech polskich ras kóz, obok karpackiej i kazimierzowskiej. Powstała wraz początkiem chasydyzmu w Polsce, na przełomie XIX i XX w. w dorzeczu Wisły i Sanu. Wypasana była w Puszczy Sandomierskiej. Niestety, była już bliska całkowitego wymarcia. Od 2016 r. na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie są prowadzone prace odtwarzające tę rasę. Niewątpliwym plusem kozy sandomierskiej są walory smakowe mleka, gdzie charakterystyczny kozi zapach jest niewyczuwalny.

samiec
Wysokość w kłębie: 70–75 cm
Masa ciała: ok. 65 kg

samica
Długość ciąży: 140-156 dni
Wysokość w kłębie: 64–68 cm
Masa ciała: ok. 60 kg

Koza karpacka
łac. Capra hircus hircus, Linnaeus, 1758
rasa rodzima

Jedna z trzech polskich ras kóz, wszechstronnie użytkowa. W 2005 r. odnaleziono ostatnie dwa go-spodarstwa, w których hodowano kozy karpackie. Dzięki staraniom Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki Państwowej Instytutu Badawczego w Odrzechowej i Ogrodu Zoologicznego we Wrocławiu w 2012 r. liczba matek wzrosła do 40 szt.
Mleko kozie uchodzi za bardzo zdrowe; podaje się je dzieciom, używane jest również jako lek przy chorobach płuc. W okresie wojennym kozy ratowały ludzi przed śmiercią z niedożywienia. Przy skromnym, niewybrednym posiłku koza daje około jednego litra tłustego i pożywnego mleka dziennie.

samiec
Wysokość w kłębie: 55–60 cm
Masa ciała: 45–50 kg

samica
Długość ciąży: 140-156 dni
Wysokość w kłębie: 45–55 cm
Masa ciała: 40–45 kg

Koza karłowata
łac. Capra hircus, Linnaeus, 1758

Kozy karłowate, zwane również miniaturowymi, pochodzą z Azji, gdzie zostały udomowione około 10 tys. lat temu. Jest to rasa wszechstronnie użytkowa z przeznaczeniem na mleko i mięso. Jej cechy charakterystyczne to wytrzymałość i odporność na zmienne warunki klimatyczne. Dawniej wysuszone odchody kóz były używane jako materiał opałowy. Ze względu na bardzo łagodny temperament oraz łatwą hodowlę coraz częściej spotyka się je w gospodarstwach agroturystycznych i w chowie amatorskim. To właśnie koza, przez swoją ciekawość, odkryła krzak dziko rosnącego kawowca na pastwiskach w starożytnej Etiopii.

samiec / samica
Wysokość w kłębie: 40–50 cm
Masa ciała: ok. 25 kg

samica
Długość ciąży: 140-156 dni